نابینایان به واسطهی نداشتن حس بینایی با مشکلات متعددی در زندگی شخصی، تحصیلی، اجتماعی، و اشتغال روبرو هستند. خوشبختانه فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) میتواند بخش قابل توجهی از نیاز به بینایی را با حس دیگری مثل شنوایی جایگزین نماید.
امروزه تلفنهای همراه علاوه بر امکان برقراری تماس، خدمات مختلفی را در اختیار کاربران قرار میدهند. از جمله: ضبط صدا، عکاسی و فیلمبرداری، ماشین حساب، دفترچهی یادداشت، دفتر تلفن، خدمات اینترنتی و ...؛ پیشبینی میشود تلفن همراه جایگزین رایانه شود و کلیهی خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات را به کاربران خود ارائه نماید. ضمن اینکه هماکنون هم خدمات متعدد شهری از طریق گوشی موبایل قابل دسترسی است.
از آنجا که معلولین بینایی نمیتوانند اطلاعاتی که روی صفحهی نمایشگر گوشی تلفن همراه ظاهر میشود را بخوانند و یا ممکن است ندانند هر کدام از کلیدهای صفحه کلید دقیقاً چه کارهایی را انجام میدهد، نمیتوانند از بسیاری از تسهیلاتی که تلفن همراه فراهم میکند، بهرهمند شوند. برای رفع این مشکل، لازم است این اطلاعات به گونهی دیگری به آگاهی کاربر نابینا یا کمبینا برسد. نرمافزار Nuance Talks & Zooms که در میان نابینایان به Talks معروف است و بر روی برخی از گوشیهای تلفن همراه نصب میشود، پلی است که این فاصله را تا حد بسیار زیادی پر میکند. این برنامه که توسط شرکت Nuance تولید شده و عرضه میگردد و شاید پرطرفدارترین برنامهی گویاساز گوشی تلفن همراه در میان کاربران معلول بینایی میباشد، برنامهای است که امکانات بسیاری را برای استفاده از گوشی توسط کاربر نابینا یا کمبینا در اختیار او قرار میدهد. از جمله:
کاربر نابینا و کمبینا با بهرهگیری از این برنامه میتواند:
برنامه ی Talks روی بیشتر گوشیهایی که دارای سیستم عامل سیمبین سری 60 یا 80 هستند، نصب میشود و عمل میکند. سری 60 که بسیاری از گوشیهای نوکیا در محیط آن کار میکنند، در میان کاربران ایرانی رواج دارد. برنامهی Talks در محیط زبان انگلیسی به خوبی کار میکند؛ ولی کارایی آن در محیط فارسی محدود است.
انجمن علمی-فرهنگی موج نور اصفهان، انجمنی نابینایی است که آموزش رایانه به نابینایان و تألیف کتابهای آموزشی بخشی از فعالیتهای آن را تشکیل میدهد. این انجمن، با توجه به مزایای مهمی که فهرست شد، کتاب خودآموز تلفن همراه را برای تسهیل زندگی کم بینایان و نابینایان تألیف کردهاست.
در این کتاب ابتدا در فصول اول و دوم با صفحه کلید تلفن همراه و کلید talksآشنا میشویم؛ پس ازآن، در فصل سوم پنجرهي منو و پس از آن در فصل چهارم سابقهي تماسها را مورد مطالعه قرار میدهیم؛ سپس در فصل های پنجم و ششم با دفترچهی آدرس آشنا میشویم؛ در فصلهای هفتم و هشتم پیام کوتاه را مورد بررسی قرار میدهیم؛ در ادامه در فصلهای نهم و دهم با تنظیمات مختلف تلفن همراه آشنا میشویم؛ سپس در فصل یازدهم مدیریت پروندهها و پوشهها در تلفن همراه را میآموزیم؛ فصل بعد به ضبط صدا و فیلمبرداری و عکاسی با تلفن همراه اختصاص یافته است؛ آنگاه در فصل سیزدهم با فناوری Bluetoothآشنا میشویم و در فصل آخر از دیگر خدمات تلفنهای همراه آگاه میگردیم؛ در ضمیمههای این کتاب نصب Talks،PC Suite پنجرهی Talks، سختافزارهای تلفن همراه و تفاوتهای تلفنهای همراه مختلف را مورد بررسی قرار میدهیم.
این کتاب دارای یک واژهنامه هم هست که در آن اکثر لغات به کار رفته در کتاب، همراه تلفظ، هجی و معنی فارسی آن آمده است.
در استفاده از کتاب توصیه میشود از همان ابتدا شخصاً به طور عملی کار کنید و منتظر شنیدن تمام کتاب نشوید. بخشهایی را که مورد نیاز شما نیستند میتوانید رها کنید. در هر قسمت پس از تمرین و تسلط نسبی، به قسمت بعد بروید. سعی کنید با صدایی که از گویا ساز Talks ، به همراه درسها میشنوید، مأنوس شوید. انواع عبارتها و بخشهای عبارتها را دریابید. زیرا گوشیها بسیار متنوع هستند و هرروز خدمات جدیدتری اضافه میشود. با تسلط به گفتار Talks و راهکارهایی که ارائه شده است، عملاً میتوانید از اکثر گوشیها و قریب به اتفاق خدمات آنها، حتی مواردی که هیچ صحبتی از آنها در این کتاب نشده است، نیز استفاده کنید. چون ما سعی کردهایم مواردی را که بیشتر مورد نیاز هست مطرح کنیم. چه خوب است سعی کنید به وسیله روشهای عمومی مورد تأکید کتاب، به همه جای گوشی خود سر بزنید.
تمام مباحث این کتاب توسط مؤلف نابینای آن - مهندس نصرالله رضایی - عمل و ارائه شده است. عبارات دیگری که همراه صحبتها میشنوید، خروجی نرم افزارگویا ساز Talks، نگارش 3.05 است. گوشی تلفن همراه به کار رفته در این کتاب نوکیا مدل 6630 می باشد. با وجود تلاشی که برای ارائه راه کارها و دید دادن شده است، و با وجود شباهت های فراوان بین انواع گوشی ها، تفاوت های زیادی نیز وجود دارد که هنگام کار با تلفن همراه باید به آن توجه کرد. برای آشنایی بیشتر با محتوای این کتاب, فهرست آن به این مقاله پیوست شده است.
نابینایان گرامی و دیگر علاقهمندان میتوانند برای تهیهی نرمافزار Talks و یا کتاب خودآموز آن و برای مشورت دربارهی خرید گوشیهایی که این برنامه روی آنها کار میکند و همچنین برای رفع اشکال و اطلاعات بیشتر با شمارههای 09131154138 آقای جواد ایزدی مسئول رفع اشکالات رایانهای نابینایان در انجمن و 09131947958 آقای اسماعیل رفاهی روابط عمومی انجمن و 09131172257 آقای مهندس نصرالله رضایی مدیریت انجمن تماس بگیرند یا به پایگاه اینترنتی انجمن موج نور به نشانی www.mnsi.ir مراجعه کنند.
محسن صدیقی مشکنانی، نصرالله رضایی حسینآبادی